Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn parhau i werthuso data ansawdd aer, er mwyn gwella ein dealltwriaeth o'r potensial am niwed i iechyd pobl sy'n byw o amgylch safle tirlenwi Withyhedge. Dechreuwyd monitro ansawdd yr aer yng ngwanwyn 2024, ar ôl i Cyfoeth Naturiol Cymru dderbyn nifer fawr o gwynion gan aelodau'r cyhoedd am arogleuon sy'n gysylltiedig â'r safle.
Mae ein hasesiad risg iechyd diweddaraf yn seiliedig ar ddata o nifer o ffynonellau a chyfnodau amser. Dangosodd data a gasglwyd yng ngorsaf fonitro Ysgol Spittal rhwng 4 Tachwedd 2024 a 26 Ionawr 2025 wyth achlysur pan oedd crynodiadau hydrogen sylffid yn yr awyr yn uwch na gwerth canllaw annifyrrwch arogl 30 munud Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) (5ppb / 7ug/m3).
Rydym hefyd wedi adolygu adroddiadau monitro ansawdd aer (8, 9 a 10) gan Geotechnology ar safleoedd eraill yn y gymuned rhwng 17 Medi a 3 Rhagfyr 2024. Nid yw'r data monitro hyn wedi cofnodi unrhyw achlysuron pan oedd crynodiadau hydrogen sylffid yn yr awyr yn uwch na lefel annifyrrwch arogl WHO (5ppb / 7ug/m3). Nid yw’r monitro aer a wnaed gan Geotechnoleg gan ddefnyddio tiwbiau trylediad wedi nodi lefelau hydrogen sylffid uwchben y canllaw tymor hwy (1ppb - yn seiliedig ar amlygiad gydol oes).
Mae'r data hyn yn dangos bod y risg iechyd hirdymor (gydol oes) yn parhau i fod yn isel. Fodd bynnag, yn y tymor byr rydym yn deall y gall arogleuon drwg yn eich cymuned beri gofid a hyd yn oed ar grynodiadau isel iawn, y gallant arwain at ben tost, cyfog, pendro, llygaid dyfrllyd, trwyn stwfflyd, gwddf llidiog, peswch neu wichian, problemau cysgu a straen. Gall hyn ddigwydd hyd yn oed pan nad yw'r sylweddau sy'n achosi'r arogl yn niweidiol yn uniongyrchol i iechyd. Mae'r rhain yn adweithiau cyffredin, a dylai'r effeithiau gilio fel arfer unwaith y bydd yr arogl wedi mynd.
Gall cau ffenestri a drysau pan fydd arogleuon yn digwydd helpu i'w hatal rhag dod i mewn i gartrefi. Cofiwch beidio â rhwystro ffenestri neu fentiau yn llwyr. Mae hyn oherwydd eu bod yn darparu aer i fentio ffyrnau neu wresogyddion a gallant helpu i reoli lleithder. Ar ôl i arogl awyr agored ddiflannu, bydd agor ffenestri a drysau’n helpu i gael gwared ar unrhyw arogleuon sy'n weddill.
Mae partneriaid amlasiantaethol yn adolygu ac yn gwirio data monitro gyda'i gilydd. Yna, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ei ddefnyddio i lywio asesiad risg iechyd cyn rhannu ein casgliadau gyda'r cyhoedd. Bydd yr asesiad risg iechyd yn parhau i gael ei adolygu a'i ddiweddaru wrth i fwy o ddata monitro gael ei roi i ni.
Rydym yn cydnabod y straen a'r pryder gwirioneddol y mae pobl leol yn eu dioddef o ganlyniad i'r arogleuon hyn. Fodd bynnag, nid oes gan Iechyd Cyhoeddus Cymru gyfrifoldebau rheoleiddiol na phwerau o ran rheoli neu orfodi safle, gan gynnwys monitro. Gallwn gynghori rheoleiddwyr, y cyhoedd a phartneriaid eraill, a chyfrannu at asesiadau risg iechyd cyhoeddus.
|