Dywedodd llefarydd ar ran Cyngor Sir Penfro: “Derbyniodd yr Awdurdod gyngor gan gwnsler ar ein dewisiadau cyfreithiol mewn perthynas â chwynion am aroglau parhaus o Safle Tirlenwi Withyhedge. Tanlinellodd mai'r ffordd orau i'r Awdurdod weithredu oedd ceisio gwaharddeb dros dro oherwydd yr effeithiau eang ar y gymuned o'r allyriadau arogleuon.

“Mewn gwrandawiad ar 21 Hydref 2024, ystyriodd Barnwr Cylchdaith dystiolaeth yr Awdurdod a chanfod bod niwsans. Fodd bynnag, yn ei farn ef, fel mater o gyfraith, dylai'r Cyngor fod wedi cyflwyno hysbysiad yn gyntaf o dan Ddeddf Diogelu'r Amgylchedd 1990 (EPA). Nid oedd ein cwnsler cyfreithiol yn credu bod y penderfyniad hwn yn gywir ac fe argymhellodd apêl.

“Er ein bod yn credu'n gryf bod penderfyniad y Llys yn anghywir, mae'r Awdurdod mewn sefyllfa anodd wrth ystyried costau apelio a'r costau a ysgwyddwyd eisoes am gymryd y camau llys - yn ogystal â darparu gwaith monitro ansawdd aer annibynnol ac amser swyddogion sy'n delio â'r mater hwn.

“Felly mae penderfyniad wedi’i wneud i beidio ag apelio yn erbyn y gwrthodiad i ganiatáu gwaharddeb dros dro ar sail budd y cyhoedd. Mae hyn oherwydd y potensial i hyn gostio arian a hynny gan ystyried y ffaith bod gwelliant amlwg yn y sefyllfa wedi'i nodi.

“Credir yn gryf bod ymdrech gyfreithiol y cyngor drwy'r llwybr hwn wedi bod yn ffactor sydd wedi cyfrannu at ddylanwadu ar faint a chyflymder y gwaith adfer sydd wedi’i wneud gan y gweithredwr.”

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn parhau i werthuso data ansawdd aer, er mwyn gwella ein dealltwriaeth o'r potensial am niwed i iechyd pobl sy'n byw o amgylch safle tirlenwi Withyhedge. Dechreuwyd monitro ansawdd yr aer yng ngwanwyn 2024, ar ôl i Cyfoeth Naturiol Cymru dderbyn nifer fawr o gwynion gan aelodau'r cyhoedd am arogleuon sy'n gysylltiedig â'r safle.

Mae ein hasesiad risg iechyd diweddaraf yn seiliedig ar ddata o nifer o ffynonellau a chyfnodau amser.  Dangosodd data a gasglwyd yng ngorsaf fonitro Ysgol Spittal rhwng 4 Tachwedd 2024 a 26 Ionawr 2025 wyth achlysur pan oedd crynodiadau hydrogen sylffid yn yr awyr yn uwch na gwerth canllaw annifyrrwch arogl 30 munud Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) (5ppb / 7ug/m3). 

Rydym hefyd wedi adolygu adroddiadau monitro ansawdd aer (8, 9 a 10) gan Geotechnology ar safleoedd eraill yn y gymuned rhwng 17 Medi a 3 Rhagfyr 2024. Nid yw'r data monitro hyn wedi cofnodi unrhyw achlysuron pan oedd crynodiadau hydrogen sylffid yn yr awyr yn uwch na lefel annifyrrwch arogl WHO (5ppb / 7ug/m3). Nid yw’r monitro aer a wnaed gan Geotechnoleg gan ddefnyddio tiwbiau trylediad wedi nodi lefelau hydrogen sylffid uwchben y canllaw tymor hwy (1ppb - yn seiliedig ar amlygiad gydol oes).

Mae'r data hyn yn dangos bod y risg iechyd hirdymor (gydol oes) yn parhau i fod yn isel. Fodd bynnag, yn y tymor byr rydym yn deall y gall arogleuon drwg yn eich cymuned beri gofid a hyd yn oed ar grynodiadau isel iawn, y gallant arwain at ben tost, cyfog, pendro, llygaid dyfrllyd, trwyn stwfflyd, gwddf llidiog, peswch neu wichian, problemau cysgu a straen. Gall hyn ddigwydd hyd yn oed pan nad yw'r sylweddau sy'n achosi'r arogl yn niweidiol yn uniongyrchol i iechyd. Mae'r rhain yn adweithiau cyffredin, a dylai'r effeithiau gilio fel arfer unwaith y bydd yr arogl wedi mynd.

Gall cau ffenestri a drysau pan fydd arogleuon yn digwydd helpu i'w hatal rhag dod i mewn i gartrefi. Cofiwch beidio â rhwystro ffenestri neu fentiau yn llwyr.  Mae hyn oherwydd eu bod yn darparu aer i fentio ffyrnau neu wresogyddion a gallant helpu i reoli lleithder. Ar ôl i arogl awyr agored ddiflannu, bydd agor ffenestri a drysau’n helpu i gael gwared ar unrhyw arogleuon sy'n weddill.

Mae partneriaid amlasiantaethol yn adolygu ac yn gwirio data monitro gyda'i gilydd. Yna, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ei ddefnyddio i lywio asesiad risg iechyd cyn rhannu ein casgliadau gyda'r cyhoedd. Bydd yr asesiad risg iechyd yn parhau i gael ei adolygu a'i ddiweddaru wrth i fwy o ddata monitro gael ei roi i ni.

Rydym yn cydnabod y straen a'r pryder gwirioneddol y mae pobl leol yn eu dioddef o ganlyniad i'r arogleuon hyn.  Fodd bynnag, nid oes gan Iechyd Cyhoeddus Cymru gyfrifoldebau rheoleiddiol na phwerau o ran rheoli neu orfodi safle, gan gynnwys monitro. Gallwn gynghori rheoleiddwyr, y cyhoedd a phartneriaid eraill, a chyfrannu at asesiadau risg iechyd cyhoeddus.

Mae nifer y cwynion yn parhau i fod yn isel, gydag adroddiadau dyddiol fel arfer yn amrywio o sero i ychydig o gwynion. Roedd ychydig o gynnydd yn nifer y cwynion tua 19/20 Ionawr, a oedd yn cyd-daro ag achosion o fynd uwchlaw’r trothwy ansawdd aer yn Ysgol Spittal.

Cynhaliwyd asesiadau arogleuon gan CNC a Swyddogion CSP yn y cymunedau o amgylch y safle tirlenwi ar y diwrnodau ym mis Ionawr pan dderbyniwyd y nifer uchaf o gwynion, ac y cafwyd yr achosion o fynd uwchlaw’r trothwy ansawdd aer. Ni chanfuwyd unrhyw arogleuon y credid y gellid eu priodoli i Safle Tirlenwi Withyhedge fel rhan o'r arolygon hyn. 

Mae adroddiadau am ddigwyddiadau yn llywio graddau’r asesiadau arogleuon oddi ar y safle, felly os ydych chi’n arogli arogl cryf y credwch ei fod yn dod o Safle Tirlenwi Withyhedge, rhowch wybod i ni pan fyddwch yn ei brofi.

Rhowch wybod am arogl trwy ein ffurflen bwrpasol, neu drwy ffonio 0300 065 3000.

Neu ebost: Complaints.withyhedgelandfill@pembrokeshire.gov.uk