Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) yn gweithio i sicrhau bod gweithredwr y safle, RML, yn parhau i wneud gwelliannau i systemau a rheoli gweithgareddau yn Safle Tirlenwi Withyhedge.

Mae nifer yr adroddiadau am ddigwyddiadau yr ydym wedi'u derbyn ym mis Awst a mis Medi yn isel, ac yn cyd-fynd â gwaith yn y safle tirlenwi i sicrhau bod nwy tirlenwi yn cael ei gasglu a'i drin yn briodol.

Mae’r penderfyniad gwirfoddol i beidio â derbyn gwastraff newydd i'w waredu mewn rhan o’r safle yn ffactor arall sydd wedi cyfrannu at y gostyngiad mewn allyriadau ac arogleuon o'r safle. Gwyddom y gallai’r potensial i’r gweithgaredd hwn ailgychwyn fod yn achos pryder yn lleol ac felly rydym yn darparu’r diweddariad hwn. 

Cawsom adroddiad dilysu Sicrwydd Ansawdd Adeiladu (CQA) gan RML Ltd yn canolbwyntio ar is-gell 9A ar 2 Medi. Roedd y ddogfen hon yn ymwneud â'r safonau ar gyfer adeiladu’r rhan newydd hon o Gell 9.Mae’r adroddiad dilysu Sicrwydd Ansawdd Adeiladu hefyd wedi dod i law ar gyfer is-gell 9B ac mae hwn yn cael ei adolygu’n fewnol gan CNC ar hyn o bryd.

Rydym hefyd wedi derbyn gwybodaeth gan RML yn cadarnhau sut y maent yn bwriadu derbyn gwastraff i Gell 9. Rydym wedi amlinellu gwelliannau y credwn y dylai RML eu gwneud cyn ailddechrau gwaredu gwastraff, ac mae'r gweithredwr wedi dangos ymrwymiad i gyflawni'r rhain.

Fel rhan o’r ymrwymiad hwnnw, ar 12 Medi, danfonwyd offer allweddol ar gyfer rheoli nwy tirlenwi i’r safle. Bydd y gwaith gosod yn cymryd rhai wythnosau, gyda CNC yn goruchwylio’r cynnydd.

Mae CNC yn disgwyl mwy o adroddiadau gan RML yn fuan ynghylch profi a samplu gwastraff. Bydd y rhain yn cael eu hadolygu a'u trafod gyda RML gyda'r ddwy ochr yn cydnabod pwysigrwydd y gweithdrefnau hyn sydd wedi'u diweddaru.

Nid yw RML wedi trafod dyddiad penodol ar gyfer ailddechrau derbyn gwastraff gyda CNC. Rydym ni - ynghyd â'n partneriaid Cyngor Sir Penfro, Iechyd Cyhoeddus Cymru, a Bwrdd Iechyd Hywel Dda - yn cydnabod pwysigrwydd hysbysu'r gymuned leol am unrhyw newid mewn gweithgarwch a byddwn yn sicrhau bod diweddariadau yn parhau i gael eu darparu cyn i unrhyw newidiadau ddigwydd.

Fel rhan o’n hymagwedd at geisio datrysiad hirdymor ar y cyd i’r problemau arogleuon yn Withyhedge gyda CNC, mae Cyngor Sir Penfro yn bwrw ymlaen â’i her gyfreithiol yn erbyn RML.

Rhoddodd y llys gyfarwyddyd a bydd yn cael ei restru ar gyfer gwrandawiad 1 diwrnod yng Nghanolfan Cyfiawnder Sifil Abertawe ar 21 Hydref 2024 i ystyried dadleuon cyfreithiol.

Oherwydd budd y cyhoedd yn yr achos bydd dolen fideo i Hwlffordd er mwyn i bartïon â buddiant allu gwylio.

Yn ogystal â dilyn y llwybr cyfreithiol, mae ein tîm Diogelu'r Cyhoedd yn parhau i fonitro ansawdd aer a gweithio ar y cyd â'n partneriaid i wneud popeth o fewn ein gallu i fynd i'r afael â'r sefyllfa.

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cynnal asesiad risg iechyd pellach o ddata ansawdd aer a gasglwyd yng ngorsaf monitro Ysgol Spittal, gan gwmpasu'r cyfnod rhwng 27 Awst  a 30 Medi 2024. Yn ystod yr amser hwn, roedd adegau pan oedd y crynodiadau o hydrogen sylffid yn yr aer yn uwch na lefel annifyrrwch arogleuon Sefydliad Iechyd y Byd (5ppb / 7ug/m3).

Yn ogystal, rydym wedi adolygu monitro ansawdd aer a gynhaliwyd gan Geotechnology mewn safleoedd eraill yn y gymuned rhwng 9 Awst a 4 Medi 2024 a monitro a gynhaliwyd gan Cyfoeth Naturiol Cymru (hefyd yn y gymuned) rhwng 13 Mehefin a 4 Medi.  Mae'r data monitro hyn wedi cofnodi un adeg pan oedd crynodiadau o hydrogen sylffid yn yr aer yn uwch na lefel annifyrrwch arogleuon Sefydliad Iechyd y Byd (5ppb / 7ug/m3).

Er bod y data hyn yn galonogol ar y cyfan, rydym yn gwybod, hyd yn oed ar grynodiadau isel, y gall arogleuon drwg arwain at ben tost/cur pen, cyfog, pendro, llygaid dyfrllyd, trwyn wedi'i rwystro, gwddf llidus, peswch neu wichian, problemau cysgu a straen. Gall hyn ddigwydd hyd yn oed pan nad yw'r sylweddau sy'n achosi'r arogl yn uniongyrchol niweidiol i iechyd. Mae'r rhain yn adweithiau cyffredin, ac fel arfer, dylai'r effeithiau hyn basio pan fydd yr arogl wedi mynd. Mae'r risg iechyd hirdymor (hyd oes) yn parhau i fod yn isel.   

Gall cau ffenestri a drysau pan fydd arogleuon yn digwydd, neu pan fydd y gwynt yn chwythu o'r safle tirlenwi tuag at eich cartref, helpu i atal arogleuon rhag dod i mewn. Cofiwch beidio â rhwystro ffenestri neu fentiau yn llwyr.  Mae hyn oherwydd eu bod yn darparu aer i awyru poptai neu wresogyddion a gallant helpu i reoli lleithder.  

Pan fydd arogl o'r tu allan wedi pasio, bydd agor ffenestri a drysau yn helpu i gael gwared ar unrhyw arogleuon sy'n weddill. 

Mae partneriaid amlasiantaethol yn adolygu ac yn gwirio data monitro gyda'i gilydd. Yna, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn eu defnyddio i lywio asesiad risg iechyd cyn rhannu ein casgliadau â'r cyhoedd. Bydd yr asesiad risg iechyd yn parhau i gael ei adolygu a'i ddiweddaru wrth i ragor o ddata monitro gael eu rhyddhau i ni.